2025a garrantzi handiko urtea izango da Bilboko bizitza kulturalarentzat, Gabriel Arestiren heriotzaren 50. urteurrena ospatzen baita, XX. mendeko euskarazko idazlerik nabarmenetakoa. Bere lan emankorrak, euskararen garapenari, bilakaerari eta normalizazioari egin dion ekarpen erabakigarriarekin batera, etengabeko erreferente bihurtu du bere figura, etengabe aztertu, berrinterpretatu eta hedatu duena.

Esparru horretan, eta Euskaltzaindiaren eta 2023ean EHUk sortutako Gabriel Aresti Katedraren babespean, Joxan Goikoetxea musikari eta ekoizlea
Gabriel Aresti – Mug (H) arri izeneko pieza eszenikoa prestatzen ari da. Lanak Arestiren ekoizpen literarioaren, pentsamenduaren eta imajinario estetiko eta ideologikoaren alderdi eta etapa ezberdinak berpiztu eta sakondu nahi ditu. Hori guztia Goikoetxearen estilo bereizgarrian aurkezten da: musika, poesia, dantza, eskultura eta irudiak elkartzen diren diziplina anitzeko ikuskizunak, kultur unibertsoetara eta Xabier Lete, Oteitza, Shakespeare edo Iparragirre bezalako figuretara hurbiltzeko.

Beraz testuliburuetaz haratago, Aresti presente dago zenbait erakunderen egutegian. Santutegi katolikoan egun guztiei santuren baten heriotza-martirioari dagokien bezala, efemeride zibilak era analogoan jasotzen ditu arlo difereentako pertsonaia beneragarrien jaiotza eta heriotza egunak gertakizun historikoen egunen artean.

Urtea, eguna eta haiei lotzen zaizkien gertaerak aukeratuta, Arestiren gaineko hitzalditxo bat egin daiteke, ikuskizun, errezitaldi edo dena delakoaren atariko, jarduera hitzaldia bera ez denean. Bertan, poetaren biografia laburtuta azalduko da. Bilbon jaio zela, barroeta Aldamar kalean; badakizue, Albia eta Buenos Aires kalearen artean dagoen kale txiki horretan. Bere familiak galdua zuela euskera eta, hala ere, gaztetatik izan zuela euskara ikasteko joera hori, Altuberen Erderismos eta Axularren Gero eskuz kopiatzen eman zituela orduak eta orduak liburutegia. Pentsa, Axularren Gero! Euskaltzalea izan zela. Euskaraz idazteko hautua eginda, jabetu zela euskara eredu nagusien gabeziaz, euskarak literatura modernorako tresna behar zuela izan. Ordutik, lanean arituko zela euskara batu baten alde Euskaltzaindian, Maldan behera edo Harri eta herri bezalako poema liburuak idazten zituen bitartean.

Euskaltzale, euskaltzain eta poeta. Euskara antzerkian ere bultzatuko zuela, Kriseilu taldean. Euskaltzale. Euskaltzain, poeta eta antzerkigile, tira: euskal idazlea, baina erabatekoa. Euskara batuaren aldeko borrokan euskaltzale zaharrak ere asaldatuko bazituen, artikulugile eta hizlari gisa esandakoek ere hautsak harrotuko zituztela. Euskal idazle eta polemista. Euskaldun berria zela esan al dugu? Txistu egiten ziotela, iraindu eta baztertu. Euskal kantagintza berriko letrista izan zela, hori ere euskara bultzatzeko bidea zelako. Boikota egiten ziotela ere komunista zelako, baina ez zela Alderdi Komunistako kide, baina abertzalea zela, edo ez, edo bai. Euskal idazle, polemista eta komunista, abertzalea edo ez. Ezkertiarra eta euskaltzalea, hori seguru. Gaixotasunak jota oso gazte, 41 urterekin, hil zen. Gehiago sakondu daiteke, honetan edo bestean. Nire aitaren etxea.

Biopic baterako material ederra da honakoa, Euskal Telebistak noiz erabiliko zain. Baliteke lehenengo biopicak santuen hagiografiak izatea. Efemeride zibilak ere lotura estua du santutegiarekin, pertsonaia handien heriotza eta jaiotza egunek ospakizuna eskatzen dute. Euskal santutegi zibila.
(Asier Amezaga - Inor ez delako profeta bere mendean)


***************

.
. 2025ko abenduak 4, osteguna - ESTREINALDIA
. BILBAO - BBK Aretoa - 19:00

. [SARRERAK]
.

.