16 - Mundua ala gu- 3´20
(Musika: Bertso doinu herrikoia)
(Hitzak: Amets Arzallus)
(Moldaketak
eta ekoizpena: Joxan Goikoetxea & Alan Griffin)
Grabaketa
arduraduna: Joxan Goikoetxea
Hernaniko AZTARNA estudioan grabatu da 2017. urtean zehar.
Nahasketa,
soinu-trataera eta masterizazio digitala:
Mikel F.Krutzaga – Musikart Studio (Amezketa - Gipuzkoa).
Alex
Sardui: ahotsa
Petti: ahotsa
Eñaut Elorrieta:
ahotsa
Mikel Urdangarin: ahotsa
Amets
Arzallus: ahotsa
Joxan Goikoetxea: akordeoia
Alan Griffin: whistle-a
Fiachra Mac Gabhann: bouzouki-a
eta mandolina
Joxanek aspalditik zuen doinu hau erabiltzeko asmoa, hamabost urte edo, eta halaxe azaltzen du bere oharretan. Dirudienez, gogoan du nik gaitarekin jotzen nuela bertsolariekin jarduten genuenean.
Joxan ni baino askoz gazteagoa da, baina bere oroimena zalantzan jartzen dut, nik beste doinu bat jotzen bainuen gaitarekin, 6/8 konpasean hura ere, eta doinu hau baino askoz egokiagoa tresna horretarako. ‘Mundua ala gu’ jotzen saiatzean, berehala ohartu nintzen gorriak eta bi ikusi beharko nituela doinu horretan legatoa egiteko; beraz, gaitak eta albokak erabiltzea baztertu behar izan genuen.
Noski, baneukan klarinete zaharra berreskuratzerik, Fiachrarengatik izan ez balitz. Joxanek doinua estudioan jo zionean entzun zuen Fiachrak lehen aldiz, baina hala eta guztiz ere, hogei minutu geroago, grabazioaren nortasuna zehazten duten bouzoukien eta mandolinen egitura grabatuta zuen jada. Eta, noski, etxe aldera egin zuen tresna horiek grabazioan erabiltzean. Beraz, ez zen klarinetea sartzeko aukerarik geratu, eta azkenean, whistlea grabatu nuen. Irlandar erara, jakina.
Hauxe esan zidan Fiachrak grabatzen ari ginenean: ‘Hitz batzuk entzuten ari naiz buruan, doinuaren azken bi fraseetarako’. Eta abestu egin zituen, bertsolari baten moduan: “So now my foolish sailor, a warning take by me / And never leave your wife at home when you go out to sea” [‘Eta orain aholku hau emango dizut, entzun ondo marinel ero, / ez utzi emaztea etxean, itsasora joan behar izanez gero’]. Izan ere, bertso horiek egokiak izan litezke erromantze interesgarri baten amaierarako.
Badaude grabazio honi buruzko beste pasadizo batzuk. Pena da Joxan ez animatzea abeslariekin izandako gertaerak kontatzera.
Animo, Joxan!.
Gorozikako seme, frenteko soldadu,
mendian larrartean sentitu naiz salbu...
Rockaren izenean neure aita saldu,
baina zimur artean duda zait zabaldu:
nor aldatzen da gehien mundua ala gu?
Kañabera sorotan hamaika esklabu,
ta ni Ibardineko langile kottadu...
Puruek zenbat hosto, ronak zenbat gradu,
zintzur erlastu honek galdera bat badu:
nor aldatzen da gehien mundua ala gu?
Ilargi erori bat, ta lau izar galdu,
itsaso uhertu bat guregan dakargu,
borroka xarmatuak berea eman du,
ta galdetu nahi dugu ez bada berandu:
nor aldatzen da gehien mundua ala gu?
Bitoriako blusak ator ederra du,
gitarra zahar batekin matxeten azaldu,
gero kutxillerian eguna zabaldu...
Goizean ispiluak galdetuko balu:
nor aldatzen da gehien mundua ala gu?
Bizi
denak derrigor aldatu behar du,
munduak itzulika tai gabe dihardu,
kontraesan guziak hartuz geure kargu,
herri honek aurrera jarraitu nahi badu,
galdera berri baten beharra daukagu.
erantzun zaharrekin erdoildu gara gu
ta galdera berrien beharra daukagu.
Jada igaro dira urte batzuk Euskal Herriko Bertsozaleen Elkartearentzat
zenbait proiektu eta garaitan lan egiteko aukera izan nuenetik. Besteak
beste, Euskal Telebistako Hitzetik Hortzera saioko bertso musikatuen
atalaren zuzendari izan nintzen 2002-2005 aldian. Garai horretan, aukera
izan nuen bertsolariek erabilitako doinutegia ondo berrikusteko. Juanito
Dorronsorok jaso eta argitaratu zuen doinutegi hori, eta handik aukeratzen
genuen zer doinu erabiliko genituen igande arratsaldero egiten zen saioan...
Orduan erabiltzen genuen doinuetako bat gogoan gorde nuen, noizbait
erabiltzeko. Diskoan bonus track moduan sartu dugun abestian
erabili dugu hain zuzen ere, Mundua ala Gu abestian. Kantutegian,
Nafarroan jaso dela aipatzen da, 'Aita asmo hartu det izenarekin'.
Gogoan dut ondo pasatzen genuela Alanek gaitarekin jotzen zuenean, interludio
batzuetan.
Oraingoan, tonu eta tinbre-kontu koiunturalak medio, ez dugu gaita sartu,
eta moldaketa Fiachraren erara egokituta egin dugu. Fiachrak, berriz,
bere terrenora eraman du doinua.
Emaitza oinarri erritmikoko gutizia bat da, eta aukera eman digu Euskal
Herriko ahots preziatuenetako bost entzuteko, ohikoa ez zaien estilo
batean, folk estiloan.
Gutizia da, halaber, Ametsek neurrira egindako jantzi baten moduan Alex,
Petti, Eñaut, Mikel eta berarentzat idatzi duen letra. Beretzat
gorde du Amets bertsolari bikainak azken erantzuna eta errematea emateko
eskubidea.
Azken bertsoan eduki serio eta sakona sartzeari uko egin gabe, grabazioan
(ez dut argituko zer-nolako abenturak bizi izan nituen itzal handiko
talde horren ahotsak grabatzeko...) umore oneko eta adiskidetasuneko
giro aparta izan zen nagusi.
Ia gehienok Xabier Leteren heriotzaren ostean haren omenez egindako
biran ezagutu ginen elkar, eta geroztik, oso harreman ona dugu. Letek
elkartu zuena ez dezala inork edo ezerk banatu!Bereziki dibertigarria
suertatu zitzaidan Amets ikustea abeslari bakoitzaren erreakzioaren
zain, haiek Ametsek prestatu zien letrak irakurtzean, ustekabean ikusi
zituzten-eta beren buruak irudikatuta...
Lerro hauek idazteko unean, abesti honen bideoklipa grabatzearen ideia
dugu gauzatzeke. Ideia botata dago, Hernaniko sagardotegi batean egiteko,
bazkari batean, une hauetan hasten den sagardotegi-sasoian.
Adi emaitzari, ziur irudiak ahotsen eta musikaren mailaren parekoak
izango direla...
Laster ikusi dugu elkar!
